Fagmennska og vönduð vinnubrögð

Leave a reply

Jón Kalman Stefánsson skrifar sterka ádeilu á stjórnmálin hér á landi í grein sinni þann 6. apríl 2013. Hann bendir á hversu takmörkuð áhrif Rannsóknarskýrsla Alþingis hefur haft, einkum miðað við skýr skilaboð um nauðsyn þess að efla fagmennsku og að ákvarðanir séu teknar með fræðilegum röksemdum. Kannski er hér bent á mikilvægasta verkefni okkar hér á landi, að vera fagleg, vanda okkur og nota þekkingu. Þetta hljómar einfalt. En hvað er átt við með fagmennsku?

Ein af grunnstoðum fagmennsku er vitundin um gildi og tilgang verka okkur. Fagmennska fellst í því að hafa tengsl við tilganginn, grundvallarreglur og hugsjón starfa okkar. Fagmennska er ábyrgð allra en mikilvægasta hlutverkið er í höndum leiðtogans.

Góður leiðtogi minnir á tilgang og hugsjón hvers verkefnis og fellir slíkt tal inn í daglegar samræður og gengur sjálfur á undan með góðu fordæmi. Þannig verður myndin af hugsjóninni skýr og speglast í daglegum störfum. Góður leiðtogi í heilbrigðisþjónustu minnir starfsfókið á að allt er gert til þess að skjólstæðingum farnist vel. Góður leiðtogi í verslun minnir á að það er viðskiptavinurinn sem á að njóta góðs af öllu starfi verslunarinnar. Góður leiðtogi í stjórnmálum minnir á og er fyrirmynd þess að stjórnmál snúast um hagsmuni þjóðarinnar og hagsmuni landsins.

Hvert einasta verk góðs leiðtoga endurspeglar fagmennsku, einlægan áhuga á hag annarra og ábyrgð gagnvart hagsmunum heildarinnar. Leiðtogi sem er ábyrgur og faglegur byggir ákvarðanir sínar á þekkingu og siðferðilegu gildismati. Fjölmörg dæmi eru um afburðaárangur slíkra leiðtoga. Stundum eru þeir nefndir hinir hljóðlátu leiðtogar sem leggja meiri áherslu á að hlusta en að tala og njóta þess best að sjá aðra blómstra.

Björt framtíð er stjórnmálaflokkur sem berst fyrir vönduðum vinnubrögðum, fagmennsku og ábyrgð í stjórnmálum. Björt framtíð lítur svo á að fagmennska og fræðilegar röksemdir séu forsendur ábyrgra og árangursríkra ákvarðana.

BF

 

Velferð aldraðra

Leave a reply

Í ágætri grein sinni á dögunum skrifaði Bolli Pétur Bollason (Fréttablaðið 30.3.2013 ) að velferðin sé í eðli sínu hugsjón sem byggir á gömlum gildum um umhyggju, sjálfræði og ábyrgð. Ég tek undir orð Bolla og lít svo á að lesa megi þroska hvers samfélags úr því hversu vel er hlúð að hugsjón velferðarinnar. Til þess að hugsjón sé til gagns þarf hún að vera skýr, þeir sem eiga hugsjónina þurfa að hafa sömu myndina, þannig verður hún sameiginleg. Í hverju samfélagi, smáu eða stóru eru nokkur atriði sem skipta mestu máli fyrir velferð og ofarlega á blaði er velferð barna og velferð aldraðra. Okkur greinir líklega ekki á um að við viljum velferð barna og aldraðra en hvernig sjáum við þessa velferð fyrir okkur?

Hversu skörp er sýn okkar á hugsjón velferðarinnar fyrir börn og aldraða? Er þetta óljós skíma eða er sýnin skörp og nokkuð vel upplýst um það hvað felst í velferð barna og aldraðra? Það sem var til dæmis viðtekið í uppeldi barna í á sjöunda áratugnum væri líklega ekki allt samþykkt nú, t.d. að senda fimm ára Reykjvíkurbarn með miða yfir götu í næstu búð til að kaupa egg, smjörlíki og kamel. Eða að senda sama barn með Leið 4 austur í Kleppsholt í fimmára afmæli og beðin um að standa hjá  vagnstjóranum sem myndi minna barnið á þegar rétta stoppistöðin væri komin og benda á hvar húsið með afmælinu væri.  Svona sjálfstæðir leiðangrar gerðu fimm ára barn á sjöunda áratugunum líklega nokkuð sjálfstætt og sjálfbjarga en flokkast nú með vafasömum uppeldisaðferðum. Allt er breytt, við vitum betur, gerum aðrar kröfur og sjáum velferð í nýju ljósi.

Velferð barna mótast af jafnvægi frelsis og aðhalds. Ramminn mótast af aðstæðum og þekkingu. Börn læra að bjarga sér, velja og að skapa nýtt, fylgja reglum og axla ábyrgð. Og til þessa þurfa þau stuðning og umönnun. Sömu lögmál gilda á hvaða aldri sem er. Tökum dæmi af velferð aldraðra. Hver er sýn okkar á velferð aldraðra? Hvernig mótast hugsjón okkar um velferð aldraðra? Mótast hugsjónin af aðstæðum okkar nú, viðhorfum og þekkingu? Velferð aldraðra felst í sjálfsbjargargetu og frelsi til að velja þjónustu ef sjálfsbjargargetan minnkar. Velferði felst í að geta búið heima hjá sér og borið ábyrgð á sjálfum sér með aðstoð sem til þess þarf. Velferðin felst í því að eiga hlutdeild í sameiginlegum sjóði sem tryggir fjárhagslegt sjálfstæði á efri árum.

Ef hugsjónin um velferð aldraðra er eitthvað á þessa leið er fróðlegt að spyrja hvort áherslur hér á landi undanfarin ár hafi endurspeglað þessa hugsjón? Hér á landi eru fleiri hjúkrunarrými fyrir hvern íbúa en almennt tíðkast á Norðurlöndum. Samt eru mjög margir á biðlista eftir slíkri þjónustu. Sumir þiggja þjónustu sem í raun hentar þeim ekki, t.d. þjónustu bráðasjúkrahúsa. Á sama tíma er þjónusta til eldri borgara sem búa heima hjá sér minni hér en almennt gerist í nágrannalöndum.

Margt bendir til þess að hópur eldri borgara sé háður daglegri umönnun fjölskyldu, oft kvenna í viðkomandi fjölskyldu. Þessir ættingjar eru nú, eins og börnin á sjöunda áratugnum, sendir, ótt og títt, yfir götuna út í næstu búð með miða til að kaupa lyfjabox, göngugrind og öryggishnapp. Nánustu ættingjar hins aldraða eru beðnir um að standa hjá vagnstjórum ýmsu leiða velferðarþjónustunnar með von um að koma auga á úrræði fyrir hinn aldraða, – og oft er leiðin löng. Hvaða áhrif hefur þetta á daglegt líf þessara ættingja, atvinnuþátttöku og líðan? Væri hagstæðara fyrir fjölskyldulíf og atvinnumál að aldraðir hefðu betri aðgang að faglegri aðstoð heima fyrir? Má vera að hugsjón okkar hér sé ekki eins skörp og gæti verið? Getur verið að við þurfum að endurskoða hugsjónin um velferð alraðra í takt við kröfur, viðhorf og þekkingu nú?

Það eru til ýmsar leiðir sem tryggja öldruðum að geta búið heima hjá sér með aðgang að þjónustu eins og hentar hverjum og einum.  Hér má nefna enn betri samvinnu heilsugæslu og félagslegrar þjónustu og betri nýtingu tækni. Þjónustan þarf að endurspegla frelsi og ábyrgð allra sem koma að máli og umhyggju fyrir einstaklingunum. Umhyggju fyrir hinum aldraða og fjölskyldu hans. Frelsi hins aldraða og fjölskyldu hans. Ábyrgð hins aldraða,  fjölskyldu hans og ekki síst samfélagsins.

Samfélagið sýnir ábyrgð gagnvart velferð með því að tryggja efnhagslegan stöðugleika, fjölbreytt atvinnulíf, réttmætan arð af auðlindum og öguð vinnubrögð þannig að verðmæti skapist sem undirstaða velferðar. Ábyrgð og agi í efnahagsmálum er undirstaða velferðar. Margt bendir til þess að velferðarþjónusta sem eflir frelsi og sjálfsbjargargetu sé hagkvæm og minnki kostnað við flóknari og dýrari þjónustu. Stefna í velferðarmálum þarf að endurspegla hugmyndir okkar um frelsi og sjálfræði. Skipulag velferðarþjónustu þarf að mótast af umhyggju, mannúð og virðingu fyrir hverjum og einum.  Fjárhagslegar áætlanir þurfa að taka mið af þörfum einstaklinganna sem þiggja þjónustu og réttlátri umbun þeirra sem þjónustuna veita. Þannig verður bjart yfir hugsjón velferðarinnar.

Aldradir-Aevikvold

Getum við vandað okkur betur og náð betri árangri?

Leave a reply

Það er gömul saga og ný að með frelsi getur orðið til eitthvað nýtt. Frelsi og sköpun haldast í hendur. Þegar við erum frjáls getum við verið sjálfráð, getum tekið ákvarðanir, stjórnað eigin gerðum. Frelsi og sjálfræði eru forsendur þess að geta notið eigin þekkingar og hæfileika, – skapað nýtt.

Starfsánægja er til dæmis tengd frelsi og sjálfræði. Stjórn á eigin verkefnum tengist vellíðan í vinnu. Sá starfsmaður sem býr við mikið álag en getur jafnframt haft einhverja stjórn á verkefnum sínum er líklegri til að líða betur í vinnunni en sá sem býr við sama álag en getur ekki haft stjórn á eigin verkefnum. Frelsi í vinnu fylgir um leið ábyrgð, til dæmis ábyrgð á að fylgja grundvallarreglum vinnustaðarins, siðareglum, reglum um öryggi og fleira.

Sama gildir um almenna vellíðan og lífsgæði. Einstaklingur sem er frjáls og sjálfráður er líklegri til að líða vel. Þetta er grunnstef í heilsueflingu og forvörnum. Og frelsinu hér fylgir líka ábyrgð. Markmið í lýðheilsustarfi er að efla frelsi og sjálfsbjargargetu einstaklinganna og þar með ábyrgð hvers og eins á eigin viðhorfum og ákvörðunum.

Sömu lögmál gilda um fyrirtæki og rekstur. Skipulagsheild sem er frjáls og byggir starf sitt á eigin forsendum er líklegri til að ná árangri sem sú sem er háð skilyrðum annarra. Hér gildir líka lögmálið um frelsi og ábyrgð, ábyrgð á að fylgja lögum og reglum sem samfélagið setur.

Hlutverk samfélagsins er að standa vörð um frelsi og sjálfræði einstaklinga, hópa og skipulagsheilda. Á þessum grunni verður til fjölbreytileiki þar sem nýjum hugmyndum er fagnað, ólík sjónarmið eru dýrmæt og þekking og þarfir hvers og eins skipta máli. Þetta eru einkenni fagmennsku og vitundar um siðgæði. Í Rannsóknarskýrslu Alþingis er ályktað svo að þessu sé ábótavant hér á landi.

Í ályktun Bjartar framtíðar eru fjölbreytilleiki og frelsi grunnstefin. Fjölbreytileiki mótar hugmyndir flokksins um velferðarmál, menntamál, viðskipti og stjórnsýslu (bjortframtid.is).

Aukið frelsi þarf ekki að kalla á ný útgjöld. Aukin ábyrgðartilfinning þarf ekki að kosta mikið. Meiri fagmennska þarf heldur ekki að kosta mikið. Frelsi, ábyrgð og fagmennska kalla á viðhorf og ákvarðanir. Við eigum ýmislegt upp í erminni í þessum efnum. Við getum hæglega náð í meira frelsi, ábyrgð og fagmennsku til að skapa hér betri líðan, betri vinnustaði, betri stjórnun, betri stjórnsýslu og betri stjórnmál. – Betri og bjartari framtíð.

Fjolbreytileiki-Stjornkerfi

 

Getur heilsugæsluþjónustan verið aðgengilegri?

Leave a reply

Undanfarin misseri hefur orðið æ ljósara að heilsugæsluþjónustunni, til dæmis á Reykjavíkursvæðinu, tekst mismunandi vel að mæta þörfum almennings. Þeir sem þurfa á þjónustunni að halda segja frá því að það getur tekið allt að tvær vikur að fá tíma hjá lækni og þrátt fyrir að þjónusta hjúkrunarfræðinga sé ein af grunnstoðum heilsugæsluþjónustu hefur komið í ljós að víða er  örðugt að fá tíma hjá hjúkrunarfræðingi á heilsugæslustöðvum. Upplýsingar um þjónustu heilsugæslustöðvanna eru ekki aðgengilegar og tímapantanir kalla oft á tíðum á flókna afgreiðslu og tafsama.

Mikil ásókn í þjónustu bráðamóttökudeilda Landspítalans vegna almennra kvilla eru til merkis um að heilsugæslan virkar ekki sem skyldi sem fyrsti viðkomustaður heilbrigðisþjónustunnar. Miðað við niðurskurð undanfarinna missera hefur sjaldan verið jafn brýnt að nýta heilbrigðisþjónustuna á skilvirkan hátt. Það er mikilvægt að erindum sé sinnt þar sem hentugast og hagkvæmast er að veita viðeigandi þjónustu.

Heilsugæslustöðvar og fagfólk sem þar starfar getur í mörgum tilvikum metið og meðhöndlað heilbrigðisvanda sem fólk leitar með til bráðaþjónustu Landspítala. Til dæmis ef um er að ræða almenna kvilla. Má nefna að algengasta ástæða komu á bráðamóttökudeild barna á Landspítala er hægðatregða. Slíkan vanda ætti að vera unnt að þjónusta á heilsugæslustöð og með því móti má veita foreldrum og barni góða og hagkvæma þjónustu. Ekki er blöðum um það að fletta að í slíkum tilvkum er þjónusta heilsugæslustöðvar einfaldari og ódýrari kostur en bráðaþjónusta á sjúkrahúsi. Fleiri dæmi af svipuðum toga renna stoðum undir mikilvægi þess að almenningur fá betri leiðsögn varðandi hvar er best að leita þjónustu og að sú þjónusta sé  aðgengileg.

Til þess að nýting heilsugæsluþjónustu sé sem best þarf að bæta skipulag þjónustunnar sjálfrar og um leið að kynna framboð á þjónustu fyrir almenningi. Mikilvægt er að starfsfólk og stjórnendur heilsugæslustöðvanna kynni á markvissan hátt hvers almenningur má vænta af þjónustu stöðvanna. Í þessu samhengi er brýnt að nota miðla sem eru aðgengilegir fyrir almenning, t.d. vefmiðla og samfélagsmiðla. Með slíkum umbótum má bæta aðgengi að heilsugæsluþjónustu og draga verulega úr álagi og þar með kostnaði vegna bráðaþjónustu á sjúkrahúsi.

Nýleg umfjöllun um málið er hér.

Ályktun Bjartrar framtíðar um heilsugæslu

BF-Heilsugaesla

 

Hvatning í starfi – Ytri og innri hvatar

Leave a reply

Alla daga reynum við að hvetja okkur sjálf og hvert annað til góðra verka. Aðferðirnar sem við notum byggja á þörfum sem búa innra með okkur. Til dæmis hvetjum við börn okkar til að vera dugleg og sjálfstæð því börn hafa þörf fyrir að finna að takast á við eitthvað nýtt, þroskast og vaxa. Börn hafa líka þörf fyrir að vera viðurkennd. Sama gildir um fullorðna. Maslow sýndi þetta með þarfapírmýda sínum þar sem grunnþarfirnar eru matur og skjól og efst á eru svo þarfir um að njóta sín sem manneskja, vaxa og þroskast.

Sem starfsmenn fáum við hvatningu frá samstarfsfólki og yfirmönnum og sú hvatning byggir líka á þörfum okkar, þeim sömu og Maslow benti á. Fyrir meira en fimmtíu árum setti Herzberg fram mjög áhugaverða kenningu um hvatningu í starfi þar sem hann bendir á tvo flokka hvata; innri hvata (intrinsic motivators) og ytri hvata (extrinsic motivators). Sérhver starfsmaður hefur þörf fyrir bæði innri og ytri hvata og þar með líka þörf fyrir innri og ytri umbun.

Ytri hvatar eru til dæmis laun og ýmis hlunnindi t.d. kort í ræktina, bílahlunnindi, afslættir, sérstök frí, bónusar og fleira í þessum dúr. Hér beinist hvatningin að ytri þáttum starfsins. Herzberg útskýrði vel og vandlega að ytri hvatar og ytri umbun væri nauðsynleg en hins vegar gæti ytri umbun aldrei verið nægjanleg. Rannsóknir Herzberg sýndu að þrátt fyrir að stjórnendur leggðu ofuráherslu á ytri þætti væri ekki mögulegt að tryggja ánægju starfsfólks bara með þeim aðferðum. Annað þyrfti að koma til og þá hvatningu kallaði Herzberg innri hvatningu.

Innri hvatar snúa að starfinu sjálfu, samskipti sem starfið felur í sér og tækifæri starfsmannsins til að vaxa og dafna í starfi. Innri starfshvöt felur í sér tækifæri til að njóta þess sem starfið sjálft felur í sér og um þann tilgang sem starfsmaður sér með starfi sínu. Innri umbun er upplifun starfsmanns af starfi sínu og getur til dæmis falist í viðmóti skjólstæðinga eða viðskiptavina, þakklæti, brosi eða árangri sem viðskiptavinur nær vegna þjónustu starfsmannsins. Innri umbun felst líka í þroska og lærdómi sem starfsmaður nýtur vegna starfa sinna og verkefna. Innri starfshvöt er nátengd hugmyndum um tilgang starfa, gildi hugsjónar og samsfélagslegarar ábyrgðar.

Innri starfshvöt nærist á frelsi og sjálfræði í starfi sem eru forsendur sköpunar.

Ályktun Bjartrar framtíðar um íslenska stjórnkerfið.

BF-Frjals- Skapandi

Það er sími til þín – Betri heilbrigðisþjónusta í gegnum síma

Leave a reply

Nú þarf að standa vörð um velferðarþjónustuna og finna fleiri skilvirkar og góðar leiðir til að halda áfram að efla þjónustu sem við getum öll verið stolt af. Einlægur áhugi fagfólks að láta gott af sér leiða er hornsteinn þeirrar þjónustu sem við búum við. Til að þekking og færni starfsfólksins njóti sín er mikilvægt að stjórnendur og forysta velferðarþjónustuna hafi opin augu fyrir hugmyndum og tækifærum allra starfsmanna. Meðal starfsfólksins leynist ótrúlegur kraftur og sköpunarmáttur.

Ein af þeim hugmyndum sem heilbrigðisstarfsfólk hefur kynnt stjórnvöldum undanfarna áratugi er gildi fjarskiptatæki í heilbrigðis- og velferðarþjónustu. Víða um heim hefur um áratugaskeið verið þróaðar aðferðir til að veita örugga og skilvirka heilbrigðisþjónustu í gegnum síma sem er hentugasta form fjarskiptatækni. Með þessari aðferð má veita fólki fræðslu og sérhæfða ráðgjöf og leiðsögn. Til dæmis má nota þessa tækni í heimahjúkrun þar sem einstaklingi er veitt aðstoð varðandi lyf,  aðstoð við sárameðferð eða aðra meðferð eftir aðgerðir á sjúkrahúsi. Stuðningur og ráðgjöf í gegnum síma er ómetanlegur.

Í seinni tíð hafa vefmyndavélar komið að góðu gagni í þessari þjónustu. Sömuleiðis hafa verið tilraunir með nýtingu snjallasíma til að fylgjast með og veita ráðgjöf eftir skurðaðgerðir. Allar þessar leiðir lofa mjög góðu og er full ástæða til að ætla að hér á landi geti nýting fjarskiptatækni verið mjög ákjósanlegur kostur til að efla þjónustuna sem fyrir er bæði á vettvangi heilsugæslu og sjúkrahúsa. Framtak á þessum vettvangi utan opinberrar velferðarþjónustu felur í sér margvísleg tækifæri.

Hugsum lengra

 

Efla sjálfstæði skjólstæðinga heilbrigðisþjónustunnar

Leave a reply

Uppbygging heilbrigðisþjónustunnar þar að vera skapandi og byggð á bestu þekkingu. Við uppbygginguna þarf að taka mið að þekkingu og færni allra heilbrigðisstétta um leið og þarfir skjólstæðinganna eru leiðarljós.

Skapa þarf farveg fyrir þjónustu allra faghópa. Skjólstæðingarnir þurfa að hafa góðar upplýsingar um hvar og hvernig þjónustu þeir mega vænta og greiðan aðgang að þessari þjónustu.

Skjólstæðingar velferðarþjónustunnar eru mikilvægustu eftirlitsaðilar um gæði þjónustunnar. Mat þeirra á þjónustunni skapar nauðsynlegt aðhald og eykur líkur á að þjónustan sé skilvirk og áreiðanleg.

Góðar upplýsingar um heilbrigðis- og velferðarmál eru mikilvægar til að efla sjálfstæði skjólstæðinganna og efla getu þeirra til að hafa áhrif á eigin heilsu, aðstæður og þjónustu.

Skapa þarf farveg fyrir sjónarmið skjólstæðinga heilbrigðisþjónustunnar þannig að þarfir þeirra og væntingar séu til grundvallar skipulagi þjónustunnar. Traust og góð samskipti eru mikilvæg. Nýta má gagnvirk vefsamskipti í þessu sambandi.

Heilbrigdiskerfi fjolbreytt

Rétt meðferð á réttum stað – Betri heilbrigðisþjónusta

Leave a reply

Aðgengi að heilsugæslu er ekki eins og best verður á kosið. Eitt af því sem sérfræðingar inn heilbrigðisþjónustunnar og almenningur hafa bent á undanfarin misseri er hversu gríðarlega mikilvægt það er að bæta skipulag heilsugæslunnar til þessa bæta aðgengi að þjónustu sérfræðinga þar. Einstaklingar og fjölskyldur finna sig knúin til að leita til bráðaþjónustu sjúkrahúsa með viðfangsefni sem eiga í raun heima í heilsugæslunni.

Heilsugæslan er grunnþjónusta og ætti að vera fyrsti staðurinn sem fólk leitar til með heilbrigðisvanda. Hins vegar er það svo nú að til dæmis á bráðamóttökudeild barna er algengasta ástæða komu þangað vandamál vegna hægðatregðu. Þessi staðreynd færir heim sanninn um það að heilsugæsluþjónustan þarf að vera bæði aðgengilegri og skilvirkari. Foreldrar barna með vanda af þessum toga ættu að finna til öryggis gagnvart þjónustu heilsugæslunnar og ættu að geta leitað þangað á auðveldan hátt, annað hvort með símtali eða með viðtali á stofu til hjúkrunarfræðings eða læknis. Þjónusta heilsugæslunnar er hagkvæm og þar á að vera veitt örugg og skilvirk þjónusta.

Heilbr-heilsug-sjukrahus